དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་དེས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་བར་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་སྐོར།༡
བོད་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་པ་དར་བ་དང་བསྟུན་ནས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལྡུམ་རའི་ནང་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་ལས་གྲུབ་པའི་རྩོམ་པ་པོ་མང་པོ་ཞིག་གཅིག་མཇུག་གཉིས་མཐུད་ཀྱིས་ཐོན་པ་དང་།ལྷག་དོན་བསམ་བློ་ཡར་ཐོན་དང་།ཁོར་ཡུག་དང་ཤེས་བྱ་གསར་པ་འཕྲོད་སླ་བའི་གཞོན་ནུ་རྩོམ་པ་པོ་ཁག་གཅིག་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་ཁྲོད་ན།དེང་སྐབས་རྩོམ་རིག་ལས་རིགས་ཐོག“བོད་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྨྲ་བའི”མཚན་སྙན་གྱིས་བསྟོད་ཅིང་རྩོམ་རིག་གི་འབྲས་བུ་གཡུར་དུ་ཟ་བ་ནི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ཡིན།ཁོང་ནི་མདོ་སྨད་གཙན་ཚའི་ཡུལ་དུ་འཁྲུངས་པ་དང་།1980ལོར་ཀྲུང་དབྱངས་མི་རིགས་སློབ་གྲྭའི་གནའ་རབས་བོད་ཡིག་འཛིན་གྲྭ་ནས་ཐོན།ཁོང་གིས་དུས་ཐུང་བགྲང་བྱ་བཅུ་ཕྲག་གསུམ་ལྷག་ཙམ་གྱི་སྐུ་ཚེའི་ཡུན་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་དང་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཐད་དུ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་ཕྱག་རྗེས་བཞག་ཡོད་ཅིང་།ལྷག་དོན་ཁོང་གི་བརྩམས་འབྲས་ལ་རྩོམ་རིག་ལས་རིགས་ཁྲོད་དུ་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་མོ་ལྡན་པ་མ་ཟད།བོད་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་པའི་རྨང་གཞི་འདིང་རྒྱུ་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་དེ་བས་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་ནུས་པ་ཤུགས་ཆེན་ལྡན་ཡོད་པས།ཁོང་ནི་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་བོད་རིགས་ཀྱི་ན་གཞོན་རྩོམ་པ་པོ་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པ་ཞིག་རེད།
དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་འབྲས།
དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་དུ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རིང་ལོ་གཉིས་ཙམ་གྱི་སློབ་གསེང་དུས་ཚོད་ནང་དུ<<འབོལ་རྩོམ་ཞོགས་པའི་སྐྱ་རེངས>>ཞེས་པའི་བོད་རིགས་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཀྱི་དེབ་ཆུང་དང་པོ་དེ་བཏོན་པར་མཁས་དབང་དུང་དཀར་རིན་པོ་ཆེ་ནས་ཀྱང“དུས་ཡུན་ཐུང་ངུ་ལོ་གཉིས་རིང་གི་སློབ་གསེང་གི་ཞོར་ལ་རྩོམ་རིག་དེ་འདྲ་མང་པོ་བྲིས་པ་ནི་ཧ་ཅང་དཀའ་བའི་གནས་ཡིན་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་རྩོམ་ཡིག་ཁག་གཅིག་ནི་གསར་བརྗེའི་མི་རབས་རྗེས་མའི་གཞོན་ནུ་ཆེས་མང་པོ་ཞིག་གི་རེ་འདུན་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད།”ཅེས་ཚད་མཐོའི་གདེང་འཇོག་གནང་ཡོད་པ་ལྟར།དེབ་ཆུང་དེ་པར་འདོན་བྱས་རྗེས་བོད་རིགས་ཀྱི་ཀློག་པ་པོའི་ཁྲོད་དུ་བག་ཆགས་གཏིང་ཟབ་བཞག་ཡོད།ཁོང་གིས་བྲིས་པའི་བརྩམས་འབྲས་དེ་དག་གྲངས་ཚད་ཙམ་མ་ཟད་སྤུས་ཚད་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་ཚད་གཞི་མཐོན་པོར་སླེབས་ཡོད་པ་དཔེར་ན། <<ལེ་ལོ་ཅན་དང་བརྩོན་འགྲུས་ཅན>>དང་།<<པད་མཚོ>>ལྟ་བུས་རང་ཅག་ཁ་བ་རི་བའི་གཞོན་ནུ་ཚོས་གསར་ཐོན་ཚན་རིག་ཤེས་བྱ་དང་།རིག་གནས་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུར་བྲག་རྡོ་ཁུང་འབིགས་ཀྱི་སྙིང་རུས་བྱེད་ལུགས་མཚོན་པ་དང་།འབྲུག་མཚོ་ལྟ་བུའི་བོད་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་བའི་གཞོན་ནུ་མས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་དང་རྩྭ་ཐང་གི་མི་རབས་རྗེས་མ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཕྱིར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐོབ་ཤོར་དང་བདེ་སྡུག་ལ་བསམ་བློ་མི་གཏོང་བའི་སྤྱོད་ཚུལ་བཟང་པོ་དང་སྙིང་སྟོབས་ལ་བསྟོད་བསྔགས་ཚད་མེད་བྱས་པ་དང་།ད་དུང་དེ་ལས་ཀྱང་<<རྒྱལ་སྲིད་སྣ་བདུན་ལ་སྦྱར་བའི་འབེལ་གཏམ>>ལྟ་བུས་རྩོམ་པ་པོའི་ལྷག་བསམ་རྣམ་པར་དག་པའི་བསམ་པས་ལེ་ལོ་ཅན་གྱི་གཞོན་ནུ་རྣམས་ལ་དུས་ཚོད་ཀྱིས་བསྒུགས་ནས་མི་སྡོད་ལ།འཇིག་རྟེན་གྱི་འདོད་ཡོན་མཐའ་དག་དང་གྲུབ་འབྲས་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་མཐའ་དག་ནི་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་འབད་པ་བྱེད་མཁན་ལས་གཞན་སུ་ལའང་བདག་དབང་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་དང་གནས་ལུགས་གསལ་སྟོན་བྱས་ཏེ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ལས་དུས་ཚོད་ཉིན་རེ་བཞིན་སོས་དལ་དུ་ཕུད་ན་ནམ་ཞིག་འབྲས་བུ་ངན་པ་ཐོན་སྐབས་འགྱོད་པ་བྱས་ཀྱང་འཕྱིས་དྲགས་པ་རེད་ཅེས་པའི་དྲན་སྐུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱས་པ་སོགས་ནང་དོན་ཕུན་ཚོགས་ཤིང་ཚིག་སྦྱོར་མཛེས་ལ་མིང་ཚིག་སྣ་མང་བེད་སྤྱོད་བྱ་ཐབས་ཀྱི་ཁོ་ལག་ཡངས་པོར་གྲོལ་བའི་རྩོམ་གཤིས་དེ་དག་ནི་གཅིག་ནས་མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་སྲོལ་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་དང་།གཉིས་ནས་མི་རིགས་གཞན་དག་གི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་སྲོལ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེས་ཏེ་མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་རིག་གནས་བང་མཛོད་ལ་ཁ་སྣོན་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་གསར་རྩོམ་དེས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་འབྲི་བའི་ལམ་བཏོད་དེ་བོད་རིགས་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ལ་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་པ་ཞིག་རེད།
སྔ་ཕྱིར་<<བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ>>དང་<<སྦྲང་ཆར>><<ཟླ་ཟེར>><<མཚོ་སྔོན་མང་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ>>སོགས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་དུས་དེབ་དཔྱིད་དུས་ཀྱི་མྱུ་གུ་ལྟར་ཐོན་པ་དེས།ཁོང་གིས་གསར་རྩོམ་བྱ་གཞག་གི་རྟ་ཕོ་ལའང་བརྒྱུགས་སའི་ཐང་ལམ་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་བཏོན་པས་ལོ་ངོ་དྲུག་ཙམ་གྱི་ནང་ལ་རིམ་བཞིན་དྭངས་གཙང་གཞོན་ནུ་ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུང་གི་ཆུ་རྒྱུན་ལྷུང་ལྷུང་བབས་ཤིང་།ཕ་མས་ཕྲུ་གུའི་གཉེན་དོན་བཙན་སྒྲིག་བྱེད་སྲོལ་གྱི་བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་གྱི་བསམ་བློ་རྙིང་པའི་གད་སྙིགས་ཕུང་པོ་གཙང་ཕྱགས་བྱེད་པའི་སྒྲུང་<<སད་ཀྱིས་བཅོམ་པའི་མེ་ཏོག>>དང་ཏང་གི་ཆོས་ལུགས་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱུང་བའི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་སྙན་གྲགས་ལ་ནག་པོ་བྱུགས་པ་དང་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་མགོ་སྐོར་གྱིས་ཁོ་ཚོའི་རྒྱུ་ནོར་དང་མི་ལུས་ལ་གནོད་འཚེ་དང་ཆོས་འབག་གྱོན་ནས་གང་སར་བྱ་ལོག་སྤྱོད་ལོག་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བོ་ཉུང་ཤས་ཀྱི་ཐ་ཤལ་སྤྱོད་ཚུལ་ལ་སུན་འབྱིན་དང་ཐེར་འདོན་བྱེད་པའི་ནང་དོན་ཅན་གྱི་སྒྲུང་གཏམ<<སྤྲུལ་སྐུ>>དང་། རང་ཉིད་བཅུ་དྲུག་ལང་ཚོའི་དར་ལ་བབ་ཅིང་གང་བྱས་གང་ཡོང་ཐུབ་པ་དེ་ནི་ཨ་མའི་ཁོག་ནས་སྐྱེས་དུས་ནས་ཡོད་པ་ལྟར་ལས་ཕ་མས་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་ཚ་གྲང་གི་དཀའ་སྡུག་བསྲན་ནས་རང་ཉིད་ཆེར་བསྐྱངས་པ་སོགས་ལ་དྲིན་དུ་མི་སེམས་པར་ད་དུང་ཕ་མ་ལ་འཁོན་འཛིན་གནག་སེམས་བྱེད་པ་དང་རང་གིས་བྱ་ལོག་སྤྱོད་ལོག་མ་ཚང་བ་མེད་པར་བྱས་མཐར་ཡ་ང་བའི་གནས་སུ་ལྷུང་བའི<<རྒྱུ་འབྲས་མེད་པའི་གནའ་མ>>(མཉམ་བྲིས) ལྷག་བསམ་རྣམ་པར་དག་ཅིང་ལྷད་མེད་བཟའ་ཚོའི་བརྩེ་དུང་།ཕ་མ་བུ་ཕྲུག་གི་བརྩེ་དུང་མཚོན་པའི་<<ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང་>> མེས་པོའི་དུས་ནས་ཆགས་པའི་ཁྱིམ་དུད་དང་མི་སྒེར་བར་རྩོད་གཞིའི་ནད་གཅོང་ཡོད་པ་དག་དེང་རབས་ཀྱི་གཞོན་ནུ་དང་།ཁོག་རྒྱ་ཆེ་བའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་སེལ་བར་ནུས་པ་མཚོན་པའི<<འབྲོང་སྟག་ཐང་>>དངོས་ཡོད་དང་འཆར་ཡན་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་སྟངས་སྤྱད་ནས་བྲིས་པའི་མེས་པོ་ཚོའི་ལོ་རྒྱུས་མཛད་རྗེས་ལ་བློ་ཡིད་ཚིམས་ཤིང་།དེ་དག་ཁོ་ན་ངོམ་ནས་སྡོད་པ་ལས་དུས་རབས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་མདུན་དུ་རྒྱུ་བའི་ལམ་བུ་གསར་པའི་སྟེང་དུ་འགྲོ་རྒྱུར་ད་དུང་ཡང་ཐེ་ཚོམ་དང་རྙིང་ཞེན་གྱིས་མགོ་བོ་རྨོངས་ནས་སྡོད་མཁན་ལ་དྲན་སྐུལ་བྱེད་པའི<<རྐང་ལམ་ཕྲ་མོ>>དང་།<<ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུ>>སོགས་སྒྲུང་གཏམ་དང་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་འབྲས་ཁག་སུམ་ཅུ་ཙམ་ང་ཚོར་བཞག་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི་ཞིབ་འཇུག་དང་ལྟ་ཀློག་བྱེད་རིན་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་ཡིན།རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ལ་གདེང་འཇོག་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་དགོས་མིན་ནི་དེས་བྲིས་པའི་བརྩམས་འབྲས་ཀྱི་ནང་དོན་གྱི་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་དང་།མི་རིགས་རང་བཞིན།སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རང་བཞིན་བཅས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་ནས་མགོ་འཛུགས་དགོས་རྒྱུ་ནི་གཡོལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལ་གདེང་འཇོག་བྱེད་པར་ཡང་ཁོག་གིས་བྲིས་པའི་བརྩམས་འབྲས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་ནས་མགོ་འཛུགས་པ་ནི་གདོན་མི་ཟའོ།།
བརྗོད་བྱ་གདམ་གསེས་ཀྱི་སྐོར།
སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་ནི་རྒྱ་ཆེ་ལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པས།རྩོམ་རིག་གི་བརྗོད་བྱའི་ཐད་བླངས་ན་རྫོགས་མཐའ་མེད་པ་དང་སྤྱད་ན་ཟད་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་ཡོད།འོན་ཀྱང་རྩོམ་པ་པོས་དེ་དག་ལ་བླང་དོར་མེད་པར་མ་ལུས་པ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་ཤོག་བུའི་ཐོག་ཏུ་བཀོད་ན་དེ་ནི་བྱེ་ཐང་དུ་འདྲེས་པའི་གསེར་བྱ་བཞིན་ཡོད་ཚུལ་ཤེས་པ་ལས་དོན་དུ་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་མེད་པ་དང་ཀློག་པ་པོའི་དགོས་མཁོ་ཡང་སྐོང་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་རེད།དེར་བརྟེན་བརྩམས་འབྲས་ཤིག་གི་ལེགས་སྒྲུབ་དང་ཕམ་ཉེས་ཅི་ཡོང་གི་འགག་རྩ་ནི་བརྗོད་བྱ་གདམ་གསེས་བྱ་རྒྱུ་དེ་གནད་དུ་འཁེལ་བ་ཞིག་དང་དངོས་ཡོད་དང་དུས་ལ་བབ་པ་ཞིག་བྱུང་མིན་ལ་རག་ལས་ཡོད།དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་བྲིས་པའི་བརྩམས་འབྲས་ཀྱི་ནང་དུ་མི་རྣམས་ཧང་སངས་དགོས་པའི་དཔའ་བོ་དང་གནས་ཚུལ་ཡ་མཚན་ཅན་གང་ཡང་བྲིས་མེད་པར་རྒྱུན་གཏན་གྱི་འཚོ་བའི་ནང་བྱུང་དང་འབྱུང་མས་ཡིན་པའི་མི་སྣ་དང་བྱ་སྤྱོད་ཁོ་ན་བྲིས་ནའང་དེས་ཀློག་པ་པོའི་ཡིད་དབང་འགུག་ཤུགས་ཆེན་པོ་དེ་འདྲ་ཡོད་དོན་ག་རེ་ཡིན་ནམ།དེའི་ཐད་ཡོ་རོབ་གླིང་ཁོངས་ལོ་མ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་ཧ་ལ་སིས“ཁྱོད་ཚོ་རྩོམ་འབྲི་མཁན་ཚོས་བརྗོད་བྱ་གདམ་གསེས་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་ཁྱོད་ཚོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཞིག་འདེམས་དགོས་ཤིང་། གང་ཞིག་ནི་ཕྲག་པར་ཐེག་ནུས་པ་དང་གང་ཞིག་ནི་ཐེག་མི་ནུས་པའི་ཐད་ལ་བསམ་གཞིག་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་གདམ་གསེས་བྱས་པའི་དོན་དེ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་དུ་ཡིན་ན་རང་ཤུགས་ཀྱིས་མིང་ཚིག་དང་ཐ་སྙད་རྣམས་ཀྱང་ཐོགས་པ་མེད་པ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་རེད”ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར།དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོས་ཆ་རྒྱུས་མེད་པའི་བརྗོད་བྱ་ལ་མགོ་འཁོར་ནས་མི་སྡོད་པར་རང་ཉིད་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་དང་། རང་གི་དཔུང་པས“ཐེག་ནུས”པའི་བརྗོད་བྱ་གདམ་གསེས་བྱས་ཏེ་དམིགས་ཡུལ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱུན་གཏན་གྱི་འཚོ་བའི་ནང་གི་སྤྱིར་བཏང་གི་འཚོ་བ་རྣམས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་སྣོན་དང་མཐོ་ཚད་དུ་བཏེགས་ནས་དངོས་ཡོད་དང་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་ཀློག་པ་པོའི་མིག་ལམ་དུ་བསྟན་པས་ཡིན།དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་འབྲས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་གཙོ་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་སྒྲུང་གཏམ་ཡིན་པ་དང་། སྒྲུང་གཏམ་མང་ཆེ་བའི་ནང་དུ་ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུང་གི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་སྤྱིར་བཏང་གི་ཞིང་པ་དང་། འབྲོག་པ། ཤེས་ཡོན་ཅན་སོགས་བྲིས་ཡོད་ལ། དྲང་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣ་དང་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣའང་བྲིས་ཡོད།ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུང་མཚོན་པའི་བརྗོད་བྱས་གནའ་རབས་ནས་ད་ལྟའི་བར་རྩོམ་རིག་གི་གྲངས་འབོར་མང་ཆེ་བ་བཟུང་ཡོད་པ་དེའང་ངག་རྒྱུན་དུ“གཟུགས་འགོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ཐད་ཆེས་སྔ་ཤོས་ཀྱི་ཚོད་ལྟ་ནི་བརྩེ་དུང་ལས་དྲན་སྐུལ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན”ཞེས་པ་ལྟར། དེའང་རྒྱུ་མཚན་དང་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མི་དགོས་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་བརྩེ་དུང་སྐོར་གྱི་བརྗོད་བྱ་དེའང་རྩོམ་པ་པོ་སོ་སོའི་གྲལ་རིམ་དང་།སྤྱི་ཚོགས།འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་བཅས་མི་འདྲ་བའི་ཐོག་ནས་དེའི་སྙིང་དོན་གྱི་དམིགས་ས་དང་།སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྤྱོད་སྟངས་ཐོག་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་གཏན་ནས་མེད་ན། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སོར་རྩེ་ལས་ཐོན་པའི་བརྩམས་འབྲས་དེ་དག་ཀྱང་བརྩམས་འབྲས་མང་པོའི་ཁྲོད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་གནས་བབ་བཟུང་ཞིང་།རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གྱི་ཡོད་པ་དཔེར་ན།<<འབོལ་རྩོམ་ཞོགས་པའི་སྐྱ་རེངས>>ནང་གི་པད་མཚོ་ནི་བར་སྐབས་ཤིག་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་རིག་གནས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པར་བར་ཆད་བྱུང་ཡང་སློབ་ཆེན་ཐོན་པའི་ཤེས་ཡོན་ཅན་ཞིག་གི་རོགས་རམ་འོག་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་སྐོམ་པ་ཆུ་འདོད་ལྟར་འབད་བརྩོན་བྱས་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཡག་པོ་ཐོབ་ཁར་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་རིམ་བཞིན་བརྩེ་དུང་གི་མྱུ་གུ་འབུས་ནས་ཐོག་མའི་སྤྱིར་བཏང་གི་འབྲེལ་བ་ནས་རིམ་བཞིན་ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུང་གི་ཕྱོགས་སུ་ཁྲིད་པ་དང་།འབྲུག་མཚོ་ནི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ཐོན་རྗེས་རྩྭ་ཐང་གི་རིག་གནས་སློབ་གསོའི་བྱ་བཞག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་ཕྱིར་མཛེས་སྡུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཚོ་བ་དོར་ཞིང་།ཐ་ན་བརྩེ་དུང་ཟབ་པའི་དགའ་རོགས་དང་འགལ་ཟླར་གྱུར་ཀྱང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆོད་སེམས་མ་དོར་བར་རྩྭ་ཐང་དུ་སོང་ནས་ལས་ཀ་མང་པོ་བྱས་རྗེས་གྲུབ་འབྲས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་ཐོབ་པ་དང་། རྗེས་རང་གི་དགའ་གྲོགས་ཡུལ་དེར་ལྷགས་སྐབས་ཁོ་མོའི་དཀའ་སྤྱད་ཁུར་དུ་བཟོད་ནུས་པ་དང་།མཐའ་དག་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་ནུས་པའི་བླ་ན་མེད་པའི་སྤྱོད་བཟང་གི་མདུན་དུ་སེམས་འགུལ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དེའི་ཐོག་ནས་འབྲུག་མཚོ་ལྟ་བུའི“ལྡུམ་རའི་བཟོ་བ”རྣམས་ལ་བསྟོད་བསྔགས་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཡོད་པ། <<སད་ཀྱིས་བཅོམ་པའི་མེ་ཏོག>>ནི་ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུང་ཁོ་ན་མཚོན་པའི་རྩོམ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག་ཀྱང་།དེའི་ནང་གི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཚེ་རིང་དང་ལྷ་སྐྱིད་ཀྱི་ལྷད་མེད་པའི་བརྩེ་དུང་གིས་གཙོས་དེར་ཕྱོགས་པའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཕུན་ཚོགས་དང་ཉི་མའི“ཕོ་རབ་ཚིག་ཐོག་དང་འཕར་བ་རྗེས་ཐོག”གི་བསམ་བློ་དང་བྱེད་སྟངས་རྙིང་པར་འཐབ་རྩོད་བྱས་མཐར་ཕམ་ཉེས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རྒྱལ་ཁ་བླངས་པའི་སྐོར་བྲིས་ཡོདཔ་དང་།<<ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང་>>ནི་བསམ་བློ་གསར་རྙིང་གི་འཐབ་རྩོད་སོགས་མིན་པར་ཡོངས་སུ་བརྩེ་དུང་གི་དྲི་བསུང་གིས་གང་བའི་རྩོམ་ཞིག་ཡིན་པ་དེའང་དབང་ལྡན་གྱི་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག་དང་། གུས་བཀུར་ཟོལ་མེད་ཀྱི་བཟའ་ཚོའི་བརྩེ་དུང་གི་སྐོར་དང་། ད་དུང་ཕ་མ་དང་བུའི་བར་གྱི་བར་ཏུ་དམ་པའི་བརྩེ་དུང་བཀོད་པ་དེས་དཔེ་མཚོན་གྱི་ཁོར་ཡུག་ནང་གི་དཔེ་མཚོན་གྱི་མི་སྣའི་གཤིས་རྒྱུད་དང་བསམ་པའི་བརྩེ་དུང་མངོན་པ་གསལ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།<<འབྲོང་སྟག་ཐང་>>ཡང་དེ་སྔོན་ཕོ་ཤ་མོ་གྱོད་ཡོད་པའི་འབྲོག་ཐང་དང་སྟག་ཐང་གི་གཞོན་ནུ་ཕོ་མོ་ཟུང་གི་བརྩེ་དུང་གི་མེ་ལྕེས་སྡེ་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཕ་མེས་ཀྱིས་བསགས་པའི་འཁོན་འགྲས་ཀྱི་གཅོང་རོ་བསྲེགས་པའི་སྐོར་བཀོད་ཡོད་པ་བཅས་གོང་གསལ་དེ་དག་ཚང་མའི་གཙོ་རྒྱུན“བརྩེ་དུང་”གིས་དྲངས་ཀྱང་རྩོམ་སོ་སོའི་བརྗོད་བྱ་མཚོན་སྟངས་མི་གཅིག་ལ།ཟུར་ཕྱོགས་མང་པོའི་སྒོ་ནས་མི་སྣ་བཀོད་འབྲི་བྱས་པ་ཞིག་རེད།
གཞན་ཡང་ཁོང་གིས་འཆར་ཡན་དང་དངོས་ཡོད་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་སྨྱུག་རྩལ་ལས་ཐོན་པའི་ལྷུག་རྩོམ<<རྐང་ལམ་ཕྲ་མོ>>ལྟ་བུར་མཚོན་ན། རྒན་པོ་དེ་དག་ཕྱོགས་མང་པོའི་ཐད་ནས་ལྟ་བ་མི་མཐུན་ཀྱང་རྐང་ལམ་ཕྲ་མོ་དེ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་པའི་སྐོར་བཤད་སྐབས་ཚང་མས་མ་བགྲོས་རང་མཐུན་གྱིས་དེ་ནི་གཉན་དང་བཙན་གྱི་རྒྱུ་ལམ་ཡིན་པས་སྒུལ་མི་ཉན་པའི་རྨོངས་དད་དང་བག་འཁུམས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་བག་ཆགས་ངན་པ་དེ་དག་ལ་ཟུར་ཟ་དང་ཐེར་འདོད་བྱས་རྗེས་མི་རབས་རྗེས་མ་རྣམས་ལ་འོད་སྟོང་ལྡན་པའི་མདུན་ལམ་གྱི་རེ་བས་ཁེངས་པའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་གོམ་པ་སྤོ་དགོས་ཚུལ་བསྟན་ཡོད། ད་དུང་ཁོང་གི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣའི་སྐྱུག་བྲོ་བའི་ངོ་རིས་གསལ་བར་བཀོད་པའི་སྒྲུང་གཏམ<<སྤྲུལ་སྐུ>>ལྟ་བུས། རྫུན་མའི་གདོང་རིས་དམར་རྗེན་དུ་བཏོན་ཏེ་མི་རྣམས་ལ་བསླབ་བྱ་བྱས་པ་དང་།<<རྒྱུ་འབྲས་མེད་པའི་གནའ་མ>>ལ་མི་ཀུན་གྱིས་མཆིལ་ཞགས་འཕེན་དགོས་པ་ཞིག་བཟོས་ཡོད་ལ་རང་གི་བྱ་གཞག་ལ་འབད་བརྩོན་མི་བྱེད་པར<<མི་རྟག་སྒྱུ་མའི་རྨི་ལམ>>དངོས་བདེན་དུ་བཟུང་ནས་སྟོང་བསམ་སྒུག་མཁན་གྱི་མི་སྣ་བཅས་ལ་སྣ་རྒྱུག་ཚ་ཐག་ཆོད་ཅིག་གཞུས་ཡོད།
ཁོང་གི་རྩོམ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་གཞན་ཞིག་ནི་སྙན་ངག་ཡིན་ཞིང་།དེའི་ཐད་ཁོང་གིས་བྲིས་པའི་དེབ་ཆུང<<འབོལ་རྩོམ་ཞོགས་པའི་སྐྱ་རེངས>>ནང་གི་<<འཁྲུལ་མིན་རྨི་ལམ་ངོ་མཚར་དགའ་སྐྱེད>>དང་<<སློབ་གྲྭའི་ཞོགས་པ>><<རྩྭ་ཐང་གི་ལྷ་མོ>><<རྒྱལ་སྲིད་སྣ་བདུན་ལ་སྦྱར་བའི་འབེལ་གཏམ>>སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པར་བྱེད་ཅིང་།སྙན་རྩོམ་དེ་དག་རྗོད་བྱེད་ཐད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཤུལ་འཛིན་བྱས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བརྗོད་བྱའི་ཐད་བཀོད་ཚིག་དང་། ཡང་ན་ཡུལ་ལྗོངས་ཁོ་ན་འབྲི་བའི་ཁོར་རྒྱ་ཆུང་ངུ་ལས་གྲོལ་ཏེ་སྙན་ངག་དེ་ཉིད་རྒྱ་ཆེ་བའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཕྱིན་ནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ལ་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་འཚོ་བ་དངོས་ཀྱི་ནང་དོན་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད་པ་དང་།མཛེས་ཤིང་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཕུགས་བསམ་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད།དེའི་རྗེས་སུ་ཐོན་པའི་དོན་བརྗོད་སྙན་ངག<<སྙན་ངག་ལ་སྦྱར་བའི་སྒྲུང་རྩོམ་གཞོན་ནུའི་ཡིད་ཀྱི་མཛེས་རྒྱན>>(འབྲི་འཕྲོ་ཅན)གྱི་ནང་དུ་དེང་རབས་དང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་པ་བྱས་ཡོད་ལ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཐད་ལའང་མེ་ལོང་མའི་གཞུང་ནས་བསྟན་པའི་རྒྱན་གྱི་སྦྱོར་བ་འཇུག་པ་དེ་ལ་སྙན་ཞིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད།དེ་བས་ཁོང་གི<<ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུ>>ཞེས་པའི་སྙན་ངག་དེས།འབྲི་སྲོལ་རྙིང་པའི་འཆིང་རྒྱ་ལས་ཡོངས་སུ་བརྒལ་ཏེ་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་ཚུལ་དེ་རྦད་དེ་ཡུལ་ཁམས་གསར་པ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་བསྐྱལ་ཡོད།ང་ཚོ་བོད་རིགས་ལ་སྔར་ནས་བཟུང་མི་རིགས་གཞན་གྱི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་ཀྱི་སྙིང་པོ་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཏེ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་བང་མཛོད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བའི་དར་སྲོལ་བཟང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཚིག་རྒྱན་རིག་པའི་ཐད་ལའང་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་<<སྙན་ངག་མེ་ལོང་མ>>བསྒྱུར་ནས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱས་མཐར་གངས་ཅན་གྱི་ཁྱོན་དུ་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་གདོན་མི་ཟ།
འོན་ཀྱང་རྙིང་ཞེན་དང་བག་འཁུམས་ཀྱི་བསམ་བློའི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་མ་དེ་ཉིད་བླང་དོར་མེད་པའི་སྒོ་ནས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དུ་སྤོར་བ་དེས་ང་ཚོའི་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་ཚུལ་ལ་གུ་དོག་པོའི་སྡོམ་ཁྲིམས་ཤིག་ཆགས་ནས་ད་བར་མེ་ལོང་མའི་རྒྱན་ཁོ་ནར་ལད་མོ་ཅི་ཐུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཙམ་དང་།ལྷག་དོན་ཡུན་རིང་པོའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཁོར་ཡུགམིའི་བསམ་བློ་རྙིང་པ་བཅས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་ཕོག་པའི་འོག མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ད་དུང་ཐོན་ཐུབ་མེད་ལ།སྔོན་ཐོན་མི་རིགས་གཞན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་བའི་དབང་གིས་ང་ཚོའི་སྙན་རྩོམ་དེ་ད་དུང་ཡང་གནའ་རབས་ཀྱི་རྒྱ་གར་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ལས་འདའ་མ་ཐུབ་པར་ལུས་ཡོད། བློ་མཐུན་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས“རྒྱུན་འཛིན་དང་དཔྱད་གཞིར་འཛིན་རྒྱུ་དེ་རང་གི་གསར་རྩོམ་བྱེད་པའི་ཚབ་ཏུ་འགྱུར་མི་རུང”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར།ང་ཚོས་བསམ་བློར་བཅིངས་འགྲོལ་གཏོང་བ་དང་།རྩོད་སྒྲུབ་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་དང་ཚན་རིག་གི་ལྟ་བ་ཁྱེར་ནས་མི་རིགས་གཞན་གྱི་ཕུལ་བྱུང་གི་རིག་གནས་ཤེས་བྱ་སློབ་སྦྱོང་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རྩོམ་སྲོལ་རྒྱུ་འཛིན་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་སྤང་བླང་གི་དབྱེ་འབྱེད་བྱ་རྒྱུ་ནི་རྦད་དེ་དུས་ལ་བབ་པ་དང་།ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། དེའི་ཐད་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནས་ཨུ་རུ་སུའི་རང་མོས་སྙན་ངག་རྩོམ་སྲོལ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལྷ་ཀླུ་དང་། གོ་དཀའ་བའི་མངོན་བརྗོད་བརྡ་རྙིང་། དེ་བཞིན་སྦྱོར་དཀའ་བའི་རྒྱན་གྱི་ངལ་བ་སྤྱོད་མི་དགོས་པར་རྦབ་ཆུ་དང་གངས་ཅན་གྱི་གཞོན་ནུ་རྣམས་དཔེ་དང་དཔེ་ཅན་གྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་ནས་རང་གིས་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་དོན་རྣམས་ལྷོད་ཅིང་འབྲེལ་ཆགས་པའི་སྒོ་ནས་ཀློག་པ་པོའི་མིག་ལམ་དུ་བསྟར་ཡོད་པ་དེ་ནི་ང་ཚོའི་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་གསར་འབྱེད་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད།
རྩོམ་ཁུངས།