ཁོ་བོར་མཚོན་ན་རྩོམ་རིག་སྐོར་ནས་དྲན་རྟོག་ཐོར་ཙམ་བྱོ་རྒྱུ་ཡང་ཧ་ཅང་ཁག་པའི་གནས་ཤིག་རེད།བསམ་གཞིག་གནད་ཐིངས་བྱས་ན་རང་ཉིད་ལ་ཁག་མི་འདུག་སྙམ་པ་རེ་སྐྱེས་འོངས།རྒྱུ་མཚན་ཤིན་ཏུ་ནས་སླ་སྟེ།རྩོམ་རིག་ལ་ཐོག་དང་མཐའ་མེད།རྩོམ་རིག་ལ་ཤེས་པ་ལས་གཞན་ཚོར་བ་ཟེར་བའི་རྣམ་ཤེས་ལ་སྐྱོམས་འདར་སློང་བྱེད་ཀྱི།བླ་སྲོག་འཐོམ་སྤྲིད་གཏང་བྱེད་ཀྱི་ནམ་མཁའ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པས་རེད།ཡང་ཅིག་བཤད་ན་རྩོམ་རིག་ནི་ཡི་གེ་ཡིན་པ་མ་ཟད།ཡི་གེ་ལས་འགོང་ཡོད་པས་ཡིན།ཡི་གེ་ནི་རྩོམ་རིག་གི་ཤུན་སྐོགས་ཡིན།འགྲོ་མིའི་ཤེས་རིག་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་ཤེས་རྟོགས་འདྲོངས་པ་ནི།ཡི་གེ་གསར་བཟོ་མ་བྱས་པའི་གདོད་མའི་དུས་སྐབས་སུའང་རྩོམ་རིག་ཡོད་ཅེས་པ་དེའོ།རྩོམ་རིག་གི་བྱུང་བ་དང་མིའི་རིགས་ས་སྒང་ཟླུམ་པོ་འདིའི་སྟེང་དུ་བྱུང་བའི་དུས་ཡུན་གཉིས་ཁྱབ་མཉམ་ཡིན་རྐྱེན་རྩོམ་རིག་སྐོར་ནས་དྲན་འཆར་ཙམ་བྱོ་རྒྱུ་ཡང་ཁག་ངེས་ཨང་།
   རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡིན་ན་བསམ་བློའི་བསྟན་དོན་དང་ཁ་འཕྲོད་གེའུ་སྦྱོར་གྱི་ཚུལ་དུ་གནས་པའི་མཚོན་ཐབས་བཀྲ་བོ་ཞིག་ཡོད་ངེས།རྩོམ་རིག་གི་བྱེ་བྲག་ཏུ་གྱུར་བའི་སྙན་ངག་ཀྱང་དེ་ག་རང་ལས་མ་འདས།སྙན་ངག་པ་ལ་ཤས་ཀྱིས་ཐ་སྙད་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་དང་ཚིག་གི་གྲུབ་གྲོལ།དུམ་ཚན་གྱི་བརྗེ་སྤོར།ཁ་བྱང་དང་གཞུང་དངོས་ཀྱི་མཐུན་མཇུག་གཙོས་སྒྲིག་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་གདམས་གསེས་དང་འདོར་ལེན་ཀྱི་རྣམ་པས་ཀློག་པ་པོར་མགུ་བ་བསྐྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ།ཡང་སྙན་ངག་མཁན་པོ་ལ་ཤས་ཀྱིས་བསམ་བློའི་རྣོ་དབལ་དང་ཚོར་བའི་མེ་ལྕེ།དབྱངས་འགྲོས་ཀྱི་འཕྱོ་འཇགས།བརྩེ་དུངས་ཀྱི་ངུ་ཤུམ་བཅས་དབང་བཙན་པོར་བསྐྱེད་ནས་མིའི་ནང་སེམས་ཀྱི་ཚོས་གཞིའི་ངོར་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་རི་མོ་འབྲི་བཞིན་ཡོད།གོང་གསལ་སྐད་ཆ་འདི་ནི་བདེ་ཐང་ཡིན་པའི་མི་རིགས་ག་གེ་མོའི་བདེ་ཐང་གི་རྩོམ་རིག་གནས་བབ་ལ་སྦྱར་ནས་གླེང་གིན་ཡོད་པའི་གནད་ཤེས་དགོས།འོ་ན་བདེ་ཐང་མ་ཡིན་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན།སྙན་ངག་གིས་མི་རིགས་དེའི་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་དུ་གདན་ཐོབ་ག་ཙམ་ཟིན་འོས།དེ་བཞིན་སྙན་ངག་པ་ལ་མི་རིགས་དེའི་རྩོམ་པ་པོའི་ཁྲོད་གོ་ཐོབ་ག་འདྲ་སྟེར་དགོས།དེ་བཞིན་སྙན་ངག་འབྲི་རྐྱེན་གྱི་ན་ཟུག་ཁོ་ཚོར་གང་ནས་སྟོབས་ཀྱིན་ཡོད།བདེ་ཐང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན་ཁོ་བོའི་དོགས་གནད་འདི་དག་ནི་དགོས་མེད་འབའ་ཞིག་ཏུ་འཁུམ་ནའང་།ཁ་ཕྱིར་བལྟས་ཀྱིས་དོགས་ཚོམ་འདི་དག་བདེ་ཐང་མ་ཡིན་པའི་འུ་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་སྦྱར་ན་དགོས་མེད་ཅིག་ག་ནས་ཡིན།
    ལར་འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གི་ད་ལྟའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ནི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་བསྟན་དོན་ནམ་བསམ་བློ་གུད་དུ་བཞག་སྟེ།ཚོར་སྣང་ངམ་འཆར་སྣང་རྐྱང་བ་ཙམ་ལ་འཐམས་འཁྱུད་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།རྩོམ་རིག་སྤྱིའི་ཆོས་ཉིད་ནི་ཐུན་མོང་ཅན་ནམ་ཁྱབ་གཟུགས་ཅན།ཡང་ན་འཐུས་ཚབ་རང་བཞིན་ཅན་ནས་མི་སྒེར་ཅན་དུ་འཕོས་ཏེ་སྒེར་མིའི་མཐར་ཐུག་གི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་བརྗོད་རྒྱུ་དང་།བསམ་བློ་ཅན་ནས་ཚོར་སྣང་ཅན་དུ་འཕོ་རྒྱུ་དེ་ཡིན།རྩོམ་རིག་གི་ཆེས་དཀའ་གནད་ཀྱང་སྒེར་མིའི་ནང་སེམས་ཀྱི་ཆགས་སྡང་དང་སྡུག་བསྔལ་དྲུངས་ནས་འཕྱིན་རྒྱུ་དེ་ཡིན།དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་བརྩམས་ཆོས《ཞི་བདེ་དང་དམག་འཁྲུག》（托尔斯泰）བཀླགས་ན་དེ་ལས་མཐོང་ནུས་པ་ནི་ཨུ་རུ་སུར་ཧྲ་ཧོང་གིས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བརྙན་རིས་རེད།དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་འདི་དག་ལ་མཚོན་ན་བསྟན་དོན་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་གླེང་རྒྱུ་ནི་མདོ་དོན་ཡིན་ལ།ཚོར་སྣང་གྱི་སྔོན་འགྲོ་ལྟ་བུ་ནི་བསྟན་དོན་ཡིན་པས།ཚད་མཐོ་ས་ནས་གླེང་ན་བརྩམས་ཆོས་འདི་ལྟ་བུར་བསྟན་དོན་ལས་ཚོར་སྣང་མེད་ཅེས་བཤད་ཆོག འདི་དང་བསྡུར་ན《གཟུགས་འགྱུར་ཟིན་ཐོ》（卡夫卡）བཀླགས་མ་ཐག་དར་ཅིག་ལ་ང་ཚོས་འདིའི་བསྟན་དོན་ཐད་ཀར་ངོས་འཛིན་བྱེད་མི་ནུས་པར།རྨི་ལམ་དང་མངོན་སུམ་མཉམ་བསྲེས་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་དྲ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་ལྟུང་གིན་པའི་ཚོར་སྣང་སྟེར་ངེས།དེ་མིན་རྩོམ་མཁན་ཁོང་གི《ས་དོང་》བཀླགས་ནའང་འཕྲལ་མར་བསྟན་དོན་བཤད་ཁག་པོ་ཡིན།དེས་ང་ཚོར་བྱིན་པའི་ཅིག་ཅར་གྱི་ཚོར་བ་ནི་མི་གཤིས་ཅན་ཏུ་བྱས་པའི་ཙི་གུ་དེ་སྡུག་ཡུས་ཁྲོད་དུ་ལུས་པའི་སྣང་བ་ཙམ་རེད།དེ་མིན་ད་དུང《སྦྲང་ནག》（萨特）དང་《ཞེན་ཁ་ལོག་པ》གཉིས་བཀླགས་པ་ཡིན་ན།དེ་གཉིས་ཀྱིས་ང་ཚོ་ཀློག་པ་པོ་དག་ཚོར་སྣང་ག་གེ་མོ་ཞིག་གི་ཁྲོད་སིམ་ཏུ་བཅུག་ཁར་ཚོར་བ་དེ་ལས་ཕྱིར་འོང་ཁག་པའི་འཆར་སྣང་བསྩོལ་ངེས།དེ་བཞིན《ཁེར་ཧྲེང་གི་ལོ་ཟླ》（马尔克斯）བཀླགས་ནའང་ཁེར་རྐྱང་དང་སུན་སྣང་གི་ཚོར་སྣང་ཙམ་སྟོབས་ངེས་ཡིན།སྙན་ངག་གི་སྐོར་ནས་ཀྱང་རྒྱའི་ཧེ་ཙི་དང་ཀོའུ་ཁྲིན་སོགས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་གླེང་ནས་གསལ་ཁ་གྲོལ་ན་མངོན་སུམ་གྱི་བདེན་པ་ར་འཕྲོད་མོད།འདིར་ཡིག་ཚོགས་སྐྱུངས་ཕྱིར་མ་བཀོད།
    འཛམ་གླིང་གི་ད་ཆའི་རྩོམ་རིག་གནས་བབ་ལ་ཧོབ་བལྟ་བྱས་ན་ཚོར་སྣང་གིས་མངའ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་མ་ཟད།གང་ཟག་སྒེར་མིའི་ནང་སེམས་ཀྱི་ཚོར་འདུ་ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པ་དག་བསལ་བསེད་འདོར་ལེན་གྱིས་སྔོག་རྒྱུ་ནི་རང་དབང་ཙམ་དང་མཐའ་མཇུག་གི་གནས་མལ་ཙམ་དུ་གྱུར་ཡོད།བདེ་ཐང་ཡིན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་ལ་འབབ་འོས་ཀྱི་གདན་ཐོབ་དང་ས་མིག་ཡོད་པ་མ་ཟད།རྩོམ་རིག་རང་ལ་ཡོད་འོས་པའི་ལམ་བུ་དེའང་ཆེས་ཆེར་ཕྱེས་ཡོད་པ་རྟོགས་སླ།གནས་བབ་འདི་འདྲའི་འོག སྙན་ངག་པ་ཚོས་ཀྱང་སྙན་ངག་པ་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ནང་སེམས་ཀྱི་ཚོར་བའི་སྐད་སྒྲ་འབྱིན་རྒྱུར་བརྩོན་ངེས།སྙན་ངག་པ་ལ་མཚོན་ན་འདི་ནི་མཐར་ཐུག་གི་བསྟི་གནས་མ་ཡིན་ནམ།མི་བུ་སྒེར་ངོས་ཀྱི་ནང་སེམས་གཤགས་ནས་སྟོན་རྒྱུ་དེ་སྒྱུ་རྩལ་ཀུན་པོའི་མཐའ་མཇུག་གི་འབབ་ཚིགས་ཡིན།རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རབས་བརྒྱུད་ཅུ་བ་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན།སྙན་ངག་པ་ཚང་མའི་སྒེར་ངོས་ཀྱི་སྐད་སྒྲ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་ཐུན་མོང་གི་འུར་ཆོམ་དེས་མཐར་བསྐྲད་བཏང་མྱོང་ཡོད།འུ་ཚོའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བའི་ནང་བརྩམས་གྲུབ་བྱས་པའི་སྙན་ངག་ཀུན་པོ་བཀླགས་ན་ཚང་མའི་སྙན་ངག་ཏུ་མངའ་བ་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ཆེད་ཚོར་བས་ངུ་ཤུམ་བྱེད་ཀྱིན་པ་དེ་མ་ཡིན་ནམ།
    རྩོམ་རིག་སྤྱིར་འཕེལ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་གསལ་བ་ནང་བཞིན།རྩོམ་པ་པོའི་རྩོམ་འབྲིའི་ལངས་ཕྱོགས་ལའང་ཆོས་ཉིད་ཡོད།འོ་ན་ཆོས་ཉིད་དེ་ནི་སྤྱིར་བཏང་།དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་འབྲི་མཁན—ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་འབྲི་མཁན—མི་སྒེར་གྱི་ཆེད་དུ་རྩོམ་འབྲི་མཁན་བཅས་ཡིན་པར་འདོད།དམངས་ཁྲོད་ནས་ཤེས་ཡོན་ཅན།ཤེས་ཡོན་ཅན་ནས་མི་སྒེར་ཏུ་རིམ་པར་འཕོ་དགོས་པ་ནི་རྩོམ་པ་པོ་དག་ཆེད་ལས་རྩོམ་མཁན་དུ་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པ་འདྲ།མི་རིགས་གང་ཡིན་རུང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རོ་བཅུད་དྭངས་མ་གཞིབ་འདོད་ན་བར་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་གསུམ་པོ་བརྒྱུད་དགོས་པ་འདྲ།
   ཁོ་བོར་མཚོན་ན་བོད་རང་གི་ད་ལྟའི་རྩོམ་པ་པོ་ཚོའི་རྩོམ་འབྲིའི་ལངས་ཕྱོགས་ནི་གོང་གསལ་སྐས་རིམ་གསུམ་པོ་ལས་བར་མ་དེ་འོས་བར་སྙམ།ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་འབྲི་རྒྱུ་དེ་དེང་སྐབས་ཕ་སྐད་མ་ཡིག་གི་སྒང་ནས་རྩོམ་འབྲི་གནང་མཁན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཚོའི་རྩོམ་འབྲིའི་ལངས་ཕྱོགས་སུ་ངོས་བཟུང་ན་འགྲིག སྙན་ངག་པ་དང་བརྩམས་སྒྲུང་བ།འབོལ་རྩོམ་པ།དཔྱད་བརྗོད་པ།རྩོམ་རིག་སྨྲ་བ།རྩོམ་རིག་ཆེད་མཁས་པ་གང་ཡིན་རུང་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་འབྲི་རྒྱུ་ནི་སྐབས་དོན་གྱིས་བསྩལ་བའི་འོས་འགན་ཡིན་སྙམ།མི་རིགས་རང་སྐྱོང་གི་གཞི་རྩའི་བདག་དབང་དང་རྩིས་ཐང་ཐོབ་རྗེས་རྩོམ་མཁན་ལ་ཤས་སྙན་ངག་མཚན་ཉིད་པའི་（纯艺术）ལམ་ཁར་ཞུགས་ངེས་པ་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཡིན།འོན་ཀྱང་ད་ལྟའི་འུ་ཚོའི་མི་རབས་འདི་ལམ་ཁ་དེར་ཞུགས་རྒྱུའི་རེ་བ་ནི་མག་མོག་ཙམ་ཏུ་སྣང་།ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་འབྲི་བ་དེ་རྩོམ་རིག་མཚན་ཉིད་པ་དང་བལྟོས་བཅས་ཀྱིས་བཤད་ན་དགོས་མེད་ཅིག་ཏུ་སྣང་ཡང་།ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་གནས་བབ་ལ་མཚོན་ན་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་རྩོམ་ལུས་ཐམས་ཅད་ལ་འཇུག་རྒྱུ་ནི་སྟོབས་ཤུགས་ཅིག་དང་བློ་འབྱེད་ཅིག དགོས་དབང་ཅིག་ག་ནས་མིན།འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཅན་དུ་བྱས་པའི་སྙན་ངག་འབྲི་སྟངས་འདིས་རྩོམ་རིག་ལ་ཕན་དགེ་བསྐྲུན་པ་མ་ཟད་དེ་ལས་ལྡོག་པའི་རྨ་ཡང་ཕབ་ངེས་མོད།བོད་ཀྱི་ད་ལྟའི་གནས་བབ་ལ་གཞིག་ན་ལངས་ཕྱོགས་འདི་ནི་ངེས་པར་ལག་ལེན་ལ་བསྟར་དགོས་པ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་།
    སྙན་ངག་པ་རྣལ་མ་ཞིག་ཏུ་འཁྱོངས་བར་འབད་ནས་སྙན་ངག་མཚན་ཉིད་པ་ཞིག་འབྲི་རྒྱུ་དང་ཡང་ན་འཛམ་གླིང་འགྲོ་མིའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལྟར་རང་ཉིད་ཀྱི་བགོ་བསྐལ་དུ་སྨིན་པའི་རང་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པར་མི་མགུ་མཁན་ཞིག་ག་ནས་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་འུ་ཚོ་གནས་ས་ནི་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་བོད་ཀྱི་བདེ་ཐང་མ་ཡིན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཡིན་པས།སྙན་ངག་མཚན་ཉིད་པ་（纯艺术）ཞིག་བྱུང་ཐུབ་བམ།སྙན་ངག་མཚན་ཉིད་པ་འབྱུང་སའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་ཐང་ལ་འདང་རྒྱག་རྒྱུ་ནི་གལ་གནད་ཡིན།བོད་དང་ཡང་ན་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུའི་དམིགས་བསལ་རང་བཞིན་གྱི་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན།རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྒེར་ཚུགས་མངོན་ཐབས་བྲལ།ཡང་ན་སྒྱུ་རྩལ་མཚན་ཉིད་པ་གནས་སའི་བར་གླགས་མེད་ཅེས་བཤད་ནའང་འགལ་ཆ་མེད།རྩོམ་འབྲི་གནང་མཁན་ཞིག་གིས་ཚོར་ཤེས་རྒྱ་ཡན་ལ་གཞོལ་བའི་སྙན་ངག་པ་རྣལ་མ་ཞིག་ཨེ་འཁྱོངས་ལ་འབད་གྲབས་བྱེད་པ་དེའང་འོས་སུ་མ་མཐོང་།རྒྱུ་མཚན།རྩོམ་པ་པོ་ཁོ་སྤྱི་ཚོགས་དེའི་ཁྲོད་འཚོ་གནས་སྐྱེལ་གྱིན་ཡོད་པས།མ་མཐའ་ཡང་ཁོར་འཚོ་སྡོད་དང་འཚོ་གནས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་ཡོད་ངེས་ཡིན།དེ་བས་ཁོ་བོའི་དྲན་སྣང་ལ་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་དང་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་ན་ཐོབ་ཐང་གཉིས་མཉམ་གནས་ཀྱིས་སྤྱོད་དགོས།དེ་ནི་བློ་འབྱེད་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་བགྱི་བ་དང་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད།སྙན་ངག་པའི་གསོལ་རེས་ཀྱང་དང་ལེན་བྱ་དགོས་པ་དེ་གཉིས་ཡིན།མདོར་ན་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པས་སྙན་ངག་འབྲི་རྒྱུ་དང་རྩོམ་འབྲི་གནང་རྒྱུ་ནི་ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པོ་ཀུན་པོས་གདམས་དགོས་པའི་མ་སོང་ཐུ་མེད་ཀྱི་ལམ་བུ་རེད་འདོད་དོ།།
   མཆན།ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྣམ་པའི་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་མཁན་ལ་ངོས་འཛིན་འདི་ལྟར་བྱ་དགོས།ཤེས་ཡོན་ཅན་ལ་མངའ་བའི་མི་ཚུལ་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་དངོས་ཡོད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཐུགས་གཞིག དགག་བསྒྲུབ་དང་དོགས་སློང་།སྤྱི་བའི་དོ་ཁུར།འཚོལ་སྙེག གསར་བཅོས་བཅས་ཀྱིས་ཕྱུར་བུར་གཏམས་པའི་ལངས་ཕྱོགས་ལ་གོ་དགོས།
                                                                                  16.9.2011

རྩོམ་ཁུངས། སེང་རྡོར་དྲ་བ།