མངོན་འདོད། ཆོད་སེམས། ཐབས་འཕྲུལ། དྲན་འཛིན། འབྲས་བུ་བཅས་ནི།
སྲོག་ལྡན་འཇིག་རྟེན་གྱི་གསང་བའི་ལམ་ལྔ་ཡིན་ཞིང་།
ནུས་པ། འཐེན་ཤུགས། རྡུལ་ཕྲན། རྫས། འོད་སྣང་བཅས་ནི།
ཕྱི་དོན་འཇིག་རྟེན་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཀ་བ་ལྔ་རེད།
བསམ་བློ་ཞིབ་ཏུ་མ་བཏངས་ན།
ང་ཚོ་འཚོ་ཞིང་གནས་པའི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་དངོས་པོ་དང་།
ཤེས་བྱའི་ཆོས་མཐའ་དག་འདི་དག་ལས་བྱུང་ཞིང་།
འདི་དག་ལ་བརྟེན་ཡོད་པའི་ངོ་མཚར་བའི་གསང་བ་དེ་རྟོགས་དཀའ་བ་ཞིག་རེད།
འཇིག་རྟེན་ན་ཤེས་རབ་ཀྱི་བདག་པོར་གྱུར་པའི་སངས་རྒྱས་ཞེས་པའང་།
རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པའི་གསང་བ་འདི་དག་ལས།
འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ལ་དབང་བསྒྱུར་པ་རེད།
ཡི་ཤུ་མ་ཤི་ཀའི་བྱམས་བརྩེ་དང་། ས་ལམ་གྱི་མངོན་རྟོགས་ཀྱང་གསང་བ་འདི་ལས་བྱུང་སྟེ།
དཀོན་མཆོག་གི༼རྒྱལ་གཞིས་གསར༽བ་རང་གིས་བཙུགས་ཤིང་། རྒྱལ་གཞིས་དེ་ལ་རང་གིས་དབང་བསྒྱུར་བ་རེད།
ད་དུང་གསང་བའི་ལམ་ཁ་འདིའི་ཆེས་གཏིང་ཟབ་ས་དང་།
མངོན་གསལ་དོད་ཤོས་ཤིག་ནི། ཨ་རབ་བྱེ་ཐང་གི་ལུག་རྫི་རྒོད་པོ།
ཁ་སྟོན་མོ་ཧམ་མོ་ཏུས་རྟོག་བཞེངས་བྱས་པའི་རང་གཅེས། ཆོས་གཅེས། རྒྱལ་གཅེས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་།
བསམ་བློ་དེའི་འཁོར་སྐྱོད་ཀྱི་མ་ལག སྙིང་རྩ་ལྕགས་ལས་གྲུབ་པའི་ཨ་ལའི་ལྷ་དམག་གི་ཁྱུ་ཚོགས་རེད།
རེད་ཡ། གྲོགས་པོ་ལགས།
ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་དང་། ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གཉིས་གཉེན་དུ་བསྡེབས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་གྱི་ནང་།
བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་གྱིས་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་དང་། རྟོགས་མ་མྱོང་བ། ཚོད་མ་ཐུག་པའི་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཅི་ཞིག་ཡོད།
ནོས་ཁྲོན(Newton)གྱིས་བརྟན་གཡོའི་གཞི་མར་གྱུར་པའི་འཐེན་ཤུགས་ཀྱི་གསང་བ་བརྟོལ་བྱུང་།
ཁ་ཕུར་ནེ་ཁ་སས(Copernicus)ཉི་མ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ལྟེ་བར་བཞག་པའི་གནམ་རིག་གི་ཚད་ཐིག་བཀྲན་བྱུང་།
སྒྲར་བིན(Darwin)གྱིས་སྐྱེ་བའི་དངོས་པོ་འགྱུར་བ་ཅན་གྱི་ལྟ་ཚུལ་བཏོན་ནས།
འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆེས་ཟབ་སའི་འབྲེལ་ཐག་གི་སྐུད་ལམ་ཕྲ་མོའང་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་འདུག
ཨ་སྒྲི་ཝར(Edward Everell)གྱི༼སོ་ཕག་གི་ཟླ་བ༽ནས། ནོར་བྷྲོང་གི༼འཛམ་གླིང་མཚོ་འགྲུལ་གྱི་དཀའ་རྙོག༽བར།།
སའི་གོ་ལའི་འཐེན་ཤུགས་ལས་འདས་པའི་བར་སྣང་སྟོང་བའི་དབྱིངས་ན།
རྒྱལ་སྤྱིའི་མཁའ་དབྱིངས་འབབ་ཚུགས་བཟོས་ནས། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས། ཆ་འཕྲིན་དྲྭ་བས་རྦ་ཀློང་དུ་སྡུད་པའི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་མ་ལག་ཡོངས་སུ་གྲུབ་སོང་།
ད་དུང་དེས་ཀྱང་མི་ཚད། ཨ་ལེག་ཟན་སྒྲར(Alexander Graham Bell)གྱིས།
སྒྲ་ཁམས་ཀློག་ལམ་ནས་སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་ཁ་པར་བཟོས།
ཕོལ་ནེ་ཁོས(Paul Nipkow)གཟུགས་བརྙན་གྱི་འཇིག་རྟེན་སྐུད་ལམ་ནས་སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་བརྙན་འཕྲིན་བཟོས་འདུག
 ལྗོ་སི་ཧྥིས(Joseph Nicephre)ཀྱི་པར་ཆས། ཐོ་མ་སི་ཨ་སྒྲིའི་སོན་གྱི་གློག་སྒྲོན།
(The Wright Brother) གྱི་གནས་གྲུ། ཨེ་མ་ཧོ། ད་དུང་དེས་ཀྱང་མི་ཚད། ཚད་རྡུལ་རིག་པ། འབར་གས་ཆེན་མོ། ལྟོས་བཏགས། བཟོ་གསོ་ནང་དོན་སྒྲ་ཚད་སོགས། ང་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་མ་བསྐྲུན་པ་དང་། མ་ཤེས་པ། མ་བསྒྲུབས་པའི་ཤེས་བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཅི་ཞིག་ཡོད་དམ། གྲོགས་པོ་ལགས། འདི་དག་ཚང་མ་ངས་གོང་ན་བཤད་པའི་གསང་བའི་ལམ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནང་བྱུང་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མཁྱེད་བྱུང་ངམ། རེད་ཁྱེད་བདེན་པ་རེད། འགྲོ་བའི་ཁམས་དབང་མོས་པ་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས། རང་རང་གི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས། རང་རང་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཚུལ། འཕྲལ་ཕུགས་ཀྱི་མི་ཚེའི་མདུན་མ་སྙོག་སྟངས། ལས་རྒྱུ་འབྲས་སོགས། ངས་ཀྱང་ཁས་ལེན། ངས་ཀྱང་བསམ་ཤེས། ངས་ཀྱང་ཡིད་ཆེས་བྱེད། འོན་ཏེ། ངས་འདི་ནས་ཁྱོད་ཀྱང་ངེས་པར་དུ་གོང་ནས་བཤད་པའིི་མི་སྣ་དེ་དག་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་འགྱུར་དགོས་པར་གཏན་ནས་བཤད་ཀྱིན་མེད། ངས་བཤད་དོན་གྱི་སྙིང་བོ་ནི། ཁྱེད་རང་གི་མངོན་འདོད་གང་ཡོད། ཁྱོད་རང་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབས་ན། འགྲུབ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གཏན་ཚིགས་བཤད་ཀྱིན་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་ནའང་། གདོད་མའི་བོན་གྱི་ཤེས་རིག ས་སྐྱ་གོང་མ་རྣམ་ལྔ། རྙིང་མའི་རོང་ཀློང་རྣམ་གཉིས། མར་མི་དྭགས་གསུམ། རྗེ་ཡབ་སྲས་རྣམ་པ། དང་བོ་བྱིས་པ་སྣབ་ལུག་ནས། མཐའ་མ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་བོའི་གོ་འཕང་གྱི་བར། ལམ་དེ་ལྔ་ལ་མ་བསྟེན་པ་སུ་ཞིག་ཡོད། ངས་རང་གི་ཤ་རུས་ལས་ཆད་པའི་བུ་ཆུང་སྙིང་རྗེ་མོ། བློ་ཁོག་ཆུང་ངུ་། གཤིས་རྒྱུད་འཇམ་པོ། མདུན་སྐྱོད་ཀྱི་སྤོབས་པ་ཆུང་ངུ་། གཉོམ་ཆུང་རིག་པ་དང་ལྡན་པ་དེ་ལ། ནམ་རྒྱུན་འདི་ལྟར། ཁྱོད་ཀྱིས་སློབ་གྲྭའི་ནང་དགེ་རྒན་གྱིས་ཅི་ཞིག་ཁྲིད་བཞིན་ཡོད་མེད་ཧ་གོ་སོང་ངམ། ཁྱོད་ཀྱིས་ལས་བྱ་འབྲི་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཡང་སྙིང་ཅི་ཞིག་འབྲི་བཞིན་ཡོད་མེད་ཧ་གོ་སོང་ངམ། གལ་སྲིད་མེད་ན་འབྲི་རྒྱུ་མཚམས་ཞོགས། ལག་པ་ཡར་ལ་ཆོགས། སྤོབས་སེམས་དང་སྐད་གདངས་མཐོན་པོས་དགེ་རྒན་ལ་དྲིས་ཤིག རྕེད་རིགས་དང་། ཡིག་རྒྱུགས། འཁྲབ་སྟོན། ཐ་ན་སྤྲོ་སྐྱིད་ཀྱི་ཐུགས་སྤྲོ་གཏོང་བ་ལྟ་བུ་ལའང་། རང་ཉིོད་ཨང་རིམ་དང་བོར་ཆགས་རྒྱུའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོར་ཆོངས། དཔེ་ཁྲིད་སྐབས་ཕྱི་ལ་མ་འདུག་ནང་ལ་སྡོད། བྱ་བ་གང་ཞིག་བརྩམས་ཀྱང་དམིགས་ཡུལ་ངོས་ཟིན་པ། དེ་མ་འགྲུབ་པར་དུ་བློས་མི་གཏོང་བའི་ཆོད་སེམས། དེ་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐབས་འཕྲུལ། བྱ་བ་དེ་ཡང་ཡང་ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་དྲན་འཛིན། དྲན་འཛིན་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཧུར་བརྩོན་བཅས་བྱས་ན། དམིགས་དོན་མངོན་གྱུར་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་རྒྱུ་ཡིན་པར་ཐེ་ཚོམ་བྱ་མི་དགོས་ཞེས་གཞོགས་འདེགས་ཀྱི་སྐུལ་མ་ཡང་ཡང་འདེབས་བཞིན་ཡོད། འདིས་ཁོ་མཐའ་གྲལ་ནས་མདུན་གྲལ། ཨང་རིམ་ཐ་མ་ལས་དང་པོ། འགྲན་རྩོད་ལས་ལྷག་མ་ཐོབ་པའི་མདུན་ལྗོངས་ལ་བསུ་བཞིན་འདུག ང་བོད་ན་ཡོད་སྐབས། ངའི་དམིགས་ཡུལ་རྒྱ་གར་རེད། ང་རྒྱ་གར་སླེབས་སོང་། ང་རྒྱ་གར་ན་ཡོད་དུས། ངའི་དམིགས་ཡུལ་ཨ་རི་རེད། ང་ཨ་རི་ལ་སླེབས་སོང་། ངའི་མ་འོངས་པའི་རེ་བའང་། ངའི་སྔར་བྱས་ཀྱི་གྲུབ་དོན་དང་འདྲ་བར་འགྲུབ་ངེས་ཡིན་པའི་ཡིད་ཆེས་དང་། སྤོབས་པ་མེ་ལྟར་འབར་བཞིན་ཡོད། ངས་ཕྱི་གླིང་གི་རླབས་ཆེན་གྱི་སྐྱེས་བུ་དག་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་། ལོ་རྒྱུས་མ་བཀླགས་པར་དུ། ང་ཚོ་ཚང་མ་གསང་བའི་ལམ་ཁ་འདི་དག་གི་འཁར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡར་ལངས་ཡོད་པ་སེམས་ནའང་དྲན་མ་མྱོང་། གྲོགས་པོ་ལགས། ཁྱེད་ཀྱིས་ཀྱང་ཐུགས་བསམ་ཞིབ་མོ་ཞིག་བཏངས་ན། ཁྱེད་ཀྱི་མི་ཚེའི་བརྒྱུད་རིམ་མཐའ་དག་གསང་བའི་ལམ་ཁ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་འོང་། འདི་ལྟར་བསམ་བློ་བཏང་གིན་བཏང་གིན། གདེངས་ཤིག་རྙེད་པ་ནི། ང་ཚོས་ཅིའང་ཤེས་ཐུབ་ལ། ང་ཚོས་ཅིའང་བྱེད་ཐུབ་པ། འཇིག་རྟེན་འདིར་ང་ཚོས་འགྲུབ་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཕལ་ཆེར་མི་འདུག མདོར་ན་སྲོག་ལྡན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ནུས་སྟོབས་དང་། ཤེས་རབ་ལ་མཐའ་མེད་པའི་གདེངས་སྤོབས་ངང་གིས་རྙེད་འོང་། དངོས་ཁམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་འདི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཅིག་གམ། ཡང་ན། བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ལས་བྱུང་བ་འདིའང་། ང་ཚོས་བསྒྲུབས་ན་ཅིའང་འགྲུབ་ཐུབ་པའི་དཔང་རྟགས་རེད། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་དང་རྟེན་འབྱུང་གི་རོལ་གར་དུ་གྲུབ་པ་དེའང་། ང་ཚོས་བྱས་ན་ཅིའང་འགྲུབ་ཐུབ་པའི་དད་པ་རེད། སའི་གོ་ལའི་འཁོར་བསྐྱོད་ལས། དུས་བཞི་དང་ཉི་ཟླའི་འཆར་ནུབ་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་རྫུ་འཕྲུལ་ལྟར་ཤར་བཞིན་འདིའང། ང་ཚོས་འབད་ན་ཅིའང་འགྲུབ་ཐུབ་པའི་ཕྱོགས་སྟོན་རེད། ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་ལ་དགོས་པའི་དངོས་པོ་ཕལ་ཆེར། ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལ་རང་ཆས་སུ་གྲུབ་པ་འདིའང། ང་ཚོས་བསྒྲུབས་ན་ཅིའང་འགྲུབ་ཐུབ་པའི་དངོས་དོན་གྱི་བདེན་དཔང་མ་ཡིན་ནམ། གྲོགས་པོ་ལགས། ཁྱེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་སྤོབས་པ་བསྐྱེད་ཅིག ཁྱེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་དགའ་བ་སྒོམས་ཤིག ཁྱེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱོས་ཤིག ཅིག་བྱས་ན། ཁྱེད་དང་ངའི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་འཁོར་ཕྱོགས་མི་གཅིག་ནའང་ཐང་། དེ་ལ་སྐྱོན་མེད། འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་བྱ་དངོས་གང་ལའང་། རང་རང་གི་ཁ་ཕྱོགས་དང་། རང་རང་གི་དམིགས་འབེན། རང་རང་གི་བྱེད་ལས་སོགས། ཁྱད་པར་མ་འདྲ་བ་རེ་རེ་ཡོད་ངེས་པ་རེད་ལ། ཡོད་འོས་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།
འོན་ཀྱང་གསང་བའི་ལམ་དེ་དག་ནི། སྲོག་ལྡན་འཚོ་གནས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་བདེན་པ་རེ་རེ་ཡིན་པས། ཁྱོད་ཀྱིས་ཀྱང་བདེན་པའི་སྲུང་འཁོར་དེ་དག་བཏགས་ནས། ཐོབ་ཤོར་རྩོད་པའི་གཡུལ་ངོ་དག་ལ་སྤོབས་པ་ཆེན་པོའི་ངང་མདུན་དུ་བསྐྱོད་དང་།
ཆུང་ས་ནས་རང་དོན་འགྲུབ་པ། ཆེ་ས་ནས་རྒྱལ་དོན་འགྲུབ་པ། དེ་ལས་ཀྱང་འཛམ་གླིང་གི་སྤྱི་དོན་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་ཏུའང་འགྱུར་སྲིད་པ་རེད།
 

རྩོམ་ཁུངས། ངེད་དྲ་བ།